ภาษาอีสาน: ข้อยเป็นอีสาน บ่แม่นลาว
เห็นหลายคนชอบบอกว่าภาษาอีสาน คือภาษาลาว แม้แต่คนอีสานเองก็บอกว่าตัวเอง เว่าลาว ฮ่วย! อีสานบ่แม่นลาว แค่คล้ายๆ กัน ไหนๆ ก็ว่าเหมือนกันแล้ว เลยลองยกตัวอย่างว่าภาษาอีสาน กับภาษาลาว ที่ว่าเหมือนกัน มันเหมือนกันยังกะจะเป็นแกะจริงๆ จากหนังสือ ສະເໜພາສາລາວ(เสน่ห์ภาษาลาว) ของพิษณุ จันทร์วิทัน มาดูว่ามีคำไหนที่ภาษาอีสานและภาษาลาวเหมือนกันบ้าง
เถิง, ฮอด แปลว่า ถึง เช่น ส่งหนังสือเถิง, คิดฮอด หรือไปฮอด เป็นต้น
เข้าเปียก แปลว่า ข้าวต้ม
แว่นแยง แปลว่า กระจกส่องหน้า
แว่น แปลว่า กระจก (ไม่ได้หมายถึงแว่นตา)
สู้ซน แปลว่า ต่อสู้กับอุปสรรค
ภูดอย แปลว่า ภูเขา
แต่งดอง แปลว่า แต่งงาน
ฮัก แปลว่า รัก
ปด แปลว่า ปลด
เกิบ แปลว่า รองเท้า (ปดเกิบ ก็ถอดรองเท้า)
ฮ้าย แปลว่า ดุ, ร้าย (ระวังหมาฮ้าย คือระวังหมาดุ แต่ในภาษาอีสานยังไม่เห็นใช้หมาฮ้าย)
บ่อน แปลว่า ที่ บ่อนนั่ง ก็คือ ที่นั่ง
ดน แปลว่า นาน บ่ดน แปลว่าไม่นาน
เทือ แปลว่า ครั้ง
หว่างแล้ว หมายถึง ช่วงที่ผ่านมา
โส้ง แปลว่า กางเกง แต่ภาษาอีสานจะออกเสียงเป็น ส่ง มากกว่า
บ่วง แปลว่า ช้อน
ก ็ยังมีอีกหลายคำ ยกตัวอย่างพอให้เห็นว่าภาษาลาว และภาษาอีสาน ที่เหมือนกันก็เยอะ หลายคนจึงชอบเรียกภาษาอีสานว่า ภาษาลาว ที่เหมือนก็เพราะมีที่มาที่ไป คงต้องว่ากันยาว ต้องเก็บไว้ก่อน ลองมาดูคำอื่นของเขาที่ไม่เหมือนเราบ้าง
เคื่องคื่นเสียง คือ ultra sound
โทรภาพ คือ โทรทัศน์
กาซวลพิเศษ คือ น้ำมันดีเซลหมุนเร็ว
แอดซังธรรมดา คือ น้ำมันเบนซินไร้สาร 91
ฟุตบอล คือ หมากบาน (สันนิษฐานว่ามาจากอิทธิพลของภาษาฝรั่งเศสว่า la balle)
เดิ่น คือสนาม เดิ่นยนคือสนามบิน เดิ่นบาน คือ สนามฟุตบอล
เถิง, ฮอด แปลว่า ถึง เช่น ส่งหนังสือเถิง, คิดฮอด หรือไปฮอด เป็นต้น
เข้าเปียก แปลว่า ข้าวต้ม
แว่นแยง แปลว่า กระจกส่องหน้า
แว่น แปลว่า กระจก (ไม่ได้หมายถึงแว่นตา)
สู้ซน แปลว่า ต่อสู้กับอุปสรรค
ภูดอย แปลว่า ภูเขา
แต่งดอง แปลว่า แต่งงาน
ฮัก แปลว่า รัก
ปด แปลว่า ปลด
เกิบ แปลว่า รองเท้า (ปดเกิบ ก็ถอดรองเท้า)
ฮ้าย แปลว่า ดุ, ร้าย (ระวังหมาฮ้าย คือระวังหมาดุ แต่ในภาษาอีสานยังไม่เห็นใช้หมาฮ้าย)
บ่อน แปลว่า ที่ บ่อนนั่ง ก็คือ ที่นั่ง
ดน แปลว่า นาน บ่ดน แปลว่าไม่นาน
เทือ แปลว่า ครั้ง
หว่างแล้ว หมายถึง ช่วงที่ผ่านมา
โส้ง แปลว่า กางเกง แต่ภาษาอีสานจะออกเสียงเป็น ส่ง มากกว่า
บ่วง แปลว่า ช้อน
ก ็ยังมีอีกหลายคำ ยกตัวอย่างพอให้เห็นว่าภาษาลาว และภาษาอีสาน ที่เหมือนกันก็เยอะ หลายคนจึงชอบเรียกภาษาอีสานว่า ภาษาลาว ที่เหมือนก็เพราะมีที่มาที่ไป คงต้องว่ากันยาว ต้องเก็บไว้ก่อน ลองมาดูคำอื่นของเขาที่ไม่เหมือนเราบ้าง
เคื่องคื่นเสียง คือ ultra sound
โทรภาพ คือ โทรทัศน์
กาซวลพิเศษ คือ น้ำมันดีเซลหมุนเร็ว
แอดซังธรรมดา คือ น้ำมันเบนซินไร้สาร 91
ฟุตบอล คือ หมากบาน (สันนิษฐานว่ามาจากอิทธิพลของภาษาฝรั่งเศสว่า la balle)
เดิ่น คือสนาม เดิ่นยนคือสนามบิน เดิ่นบาน คือ สนามฟุตบอล
ความคิดเห็น
สำหรับไทยอีสานกับลาว ถ้าศึกษาลึกๆ ก็คือภาษาเดียวกันแหละผมว่า คำที่จะไม่เหมือนกันก็คือคำที่แต่ละฝ่ายไปได้รับอิทธิพลจากภายนอก เช่น ลาวได้รับอิทธิพลจากฝรั่งเศส หรืออีสานได้รับอิทธิพลจากภาษากรุงเทพฯ
ยิ่งถ้าศึกษาพื้นภูมิของคนอีสาน ก็มาจากการผสมกันของคนลาว เขมร ส่วย ส่วนที่พูดภาษาลาวก็คือคนลาวที่อพยพข้ามโขงมาจริงๆ ทางอีสานใต้ก็น่าจะสืบเชื้อสายเขมร ส่วย มาจริงๆ อาจจะมียกเว้นเมืองอย่างโคราชที่เป็นเมืองใหญ่ของไทยมาแต่โบราณ เลยมีภาษาไทยโคราชที่ไม่เหมือนถิ่นอื่น
แต่ก็เพื่อการศึกษาขนบธรรมเนียมท้องถิ่นแค่นั้นนะครับ ไม่ได้เลยเถิดไปถึงเรื่องแบ่งเขาแบ่งเรา ยังไงคนอีสานหรือคนไทยภาคไหนๆ ก็ไทยเหมือนกัน
ส่วนเรื่องภาษา ผมแสดงไว้ใน comment แรก ว่าเห็นว่าความจริงแล้วก็คือภาษาเดียวกัน ด้วยเหตุผลว่าพูดโดยคนกลุ่มเดียวกัน (ที่อพยพมา) แต่เกิดการแยกพัฒนาไปคนละทาง ด้วยเหตุผลทางภูมิศาสตร์และการปกครอง ทำนองเดียวกับที่ภาษาไทยมีหลาย dialect นะครับ
ไม่รู้สิครับ ผมก็ไม่ใช่นักภาษา อาจจะผิดก็ได้ แต่ผมมองว่า ถ้าภาษาไทยท้องถิ่นต่างๆ นับรวมเป็นภาษาเดียวกันแต่ต่าง dialect ภาษาอีสานกับลาวก็น่าจะยิ่งนับเป็นภาษาเดียวกันยิ่งกว่า เพราะคำศัพท์ที่ใช้นั้น เหมือนกันมากกว่าที่ภาษาอีสานจะเหมือนกับภาษาถิ่นภาคอื่นๆ เสียอีก
ฮ้างผู่สาวเอยอย่าฟ่าวว่า บัดห่าบางกอกฮ้างยังสิฮ้ายกัวเวียง เป็นคำที่คนแก่ชอบพูดแปลว่า หากเห็นว่าเมืองเวียงจันทร์ร้างก็อย่าเพิ่งทักท้วง ถ้าหากเป็นกรุงเทพบ้างคงจะยิ่งกว่าเวียงจันทร์ซะอีก กล่าวถึงตอนที่ไทยยกทัพไปตีลาวแล้วเผาทำลายกรุงเวียงจันทร์อย่างมากมาย ทำให้คนลาวทั้งในประเทศลาวและภาคอีสานยังจดจำเหตุการณ์นั้นตลอดมาไม่เคยลืม
คำว่าลาว ในความหมายแล้ว ไม่ได้ถึงชนชาติที่ด้อยพัมนาล้าหลังนะครับ หากแต่หมายถึง ความสูงศักดิ์แห่งฐานันดรและความเป็นผู้เจริญแล้ว (จิตร ภูมิศักดิ์) และเป็นชนชาติ ที่มีวัมนธรรม ภาษา เอกลักษณ์ ที่โดดเด่นเป็นของตนเองมาช้านาน ผมไม่อายนะ ที่จะบอกว่า แม่ผม พ่อผมเป็นลาวล้านช้าง ไม่ลืมชาติกำเนิด และก้ไม่เนรคุณแผ่นดินที่ให้แหล่งพำนักด้วยครับ
เมิงจามาพิมด่ากัลทัมมัย
แค่นี้ประเทศไทยก้อเดือดร้อนพอแร้ว
พวกเมิงยังจามาทะเลาะกัลอีก
อีสานเคยเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรล้านช้าง